Kullanıcı Arayüzü (UI) ve Kullanıcı Deneyimi (UX), günümüzde dijital dünyanın vazgeçilmez kavramları haline gelmiştir. Peki, bu terimler tam olarak ne ifade ediyor ve neden bu kadar önemli? İşte, Kullanıcı Arayüzü ve Kullanıcı Deneyimi kavramları hakkında merak edilenler…
Kısaca, UI tasarımı ve UX tasarımı, web ve uygulama tasarımında en sık karıştırılan terimlerden ikisidir. En basit tabirler;
- Kullanıcı arayüzü (UI), bir kişinin bir ürün veya hizmetle etkileşime girmesini sağlayan ekranlar, sayfalar ve görsel öğeler dizisidir.
- Kullanıcı deneyimi (UX) ise, bir kişinin bir şirketin ürün ve hizmetlerinin her yönüyle etkileşimde bulunurken sahip olduğu iç deneyimdir.
İnsanların bu terimleri birbirinin yerine veya bazen yanlış kullandığına tanık oluyoruz. Bu yazıda “UI nedir, UX nedir ve aralarındaki fark nedir” sorularını yanıtlayacağız.
UI Tasarımı Nedir?
Kullanıcı arayüzü (User Interface-UI), bir kullanıcının dijital bir ürün veya hizmeti kullanmak için etkileşime girebileceği her şeydir. Bu etkileşim, bir web sitesinde dolaşmak, bir uygulama menüsünde gezinmek veya bir programı kullanmak olabilir. Kullanıcı Arayüzü, kullanıcının bilgisayar veya cihaz ile nasıl etkileşimde bulunduğunu belirleyen tasarım ve düzen unsurlarını içerir.
UI tasarımındaki “UI“, “kullanıcı arayüzü” anlamına gelir. Kullanıcı Arayüzü Tasarımı, kullanıcıların bir sistemle etkileşimini kolaylaştırmayı amaçlar. Bu tasarım, görsel öğelerin yanı sıra kullanılabilirlik, erişilebilirlik ve kullanıcı dostu bir deneyim sağlamak için düzen ve öğelerin uyumlu bir şekilde bir araya getirilmesini içerir.
Kullanıcı Arayüzü Tasarımının Temel Unsurları şunlardır:
- Renk ve Kontrast: Kullanıcıların bilgiyi kolayca almasını sağlamak için renk seçimi ve kontrast son derece önemlidir.
- Buton ve Kontroller: Kullanıcıların etkileşimde bulunabileceği butonlar ve kontrollerin yerleşimi dikkatlice planlanmalıdır.
- Navigasyon Menüleri: Kullanıcıların rahatça gezinebilmeleri için anlaşılır ve düzenli navigasyon menüleri gerekir.
- Görsel Elemanlar: İkonlar, resimler ve diğer görsel öğeler, kullanıcının anlamasını kolaylaştırmak için doğru bir şekilde kullanılmalıdır.
Kullanıcı Arayüzü Tasarımının Önemi
Kullanıcı Arayüzü Tasarımı, bir uygulamanın veya web sitesinin başarılı olup olmayacağını belirleyen kritik bir faktördür. Kullanıcılar, kullanıcı arayüzüyle ilk etkileşimde bir izlenim edinir ve bu izlenim, kullanıcının deneyimini büyük ölçüde etkiler. İyi bir Kullanıcı Arayüzü Tasarımı, kullanıcının istediği bilgilere hızlı ve kolay bir şekilde ulaşmasını sağlar.
Kullanıcıların etkileşimi her an anlamlı ve doğal bir biçimde gelişmelidir. Onların dikkatini çekmek ve siteniz içerisinde tutabilmek, uzun süreli olarak zaman geçirmelerini sağlayabilmek için sunmuş olduğunuz hizmetlerin net bir biçimde tasarlanmış olması gerekir. Bunun yanı sıra renkler, yazı fontları ve biçimler gibi markanın kurumsal kimliğini ön plana çıkaran birçok unsurun tepeden tırnağa kendi içinde tutarlı olması da kullanıcı deneyimi açısından önemlidir.
Haydi gelin bu konuya daha da detaylı olarak bakalım…
1970’lerde, bilgisayar kullanmak için komut satırı arayüzünü kullanmak gerekirdi. Bugün kullanılan grafik arayüzler henüz ticari olarak mevcut değildi. Bir bilgisayarın çalışması için, kullanıcıların basit bir görevi tamamlamak için bile sonsuz kod satırı gerektiren programlama dili aracılığıyla iletişim kurması gerekiyordu.
1980’lerde ilk grafik kullanıcı arabirimi (GUI), Xerox PARC’daki bilgisayar bilimcileri tarafından geliştirildi. Bu çığır açan yenilikle, kullanıcılar artık simgeler, düğmeler, menüler ve onay kutuları aracılığıyla görsel olarak komutlar göndererek kişisel bilgisayarlarıyla etkileşime girebilecekti. Herhangi birinin kodlama bilmeden bilgisayar kullanabileceği bu teknolojik gelişimle kişisel bilgisayar devrimi başladı.
1984 yılında Apple, bir işaret ve tıklama faresi içeren Macintosh kişisel bilgisayarını piyasaya sürdü. Macintosh, bu tür bir arabirimi kullanan ilk ticari ev bilgisayarıydı. Kişisel ve ofis bilgisayarlarının erişilebilirliği ve yaygınlığı, arayüzlerin kullanıcılar düşünülerek tasarlanması gerektiği anlamına geliyordu. Kullanıcılar bilgisayarlarıyla etkileşime giremezlerse, satış yapamazlar.
Sonuç olarak, UI tasarımcısı doğdu. Büyüyen her teknolojide olduğu gibi, UI tasarımcısının rolü de, cihazlar, tercihler, beklentiler ve daha fazlası talep edildikçe gelişti. Artık kullanıcı arayüzü tasarımcıları yalnızca bilgisayar arayüzlerinde değil, cep telefonlarında, sanal gerçeklikte ve hatta ses, hareket, ışık gibi “görünmez” veya ekransız arayüzlerde (sıfır UI olarak da adlandırılır) çalışıyor.
UI tasarımcıları grafik tasarımcılardır. Estetikle ilgilenirler. Uygulamanın arayüzünün çekici, görsel olarak uyarıcı ve uygulamanın amacına ve / veya kişiliğine uygun olduğundan emin olmak onların işidir.
Günümüzün UI tasarımcısı, web siteleri, mobil uygulamalar, giyilebilir teknoloji ve akıllı ev cihazları üzerinde çalışmak için neredeyse sınırsız fırsata sahiptir. Kullanıcı arayüzleri, kullanıcının tasarımla etkileşime girdiği erişim noktalarıdır. UI tasarımı 3 formatla ilişkilidir:
- Grafik kullanıcı arayüzü (GUI) – Kullanıcılar, dijital kontrol panellerindeki görsel temsillerle etkileşimde bulunur. Bilgisayarın bir GUI’dir.
- Ses kontrollü arayüz (VUI) – Akıllı asistanların çoğu – örneğin, iPhone’daki Siri ve Amazon cihazlarındaki Alexa – VUI’dir.
- Hareket tabanlı arayüzler – Kullanıcılar, vücut hareketleri yoluyla 3B tasarım alanlarıyla etkileşime girer: sanal gerçeklik (VR) oyunlar.
Özetle:
- Kullanıcı arayüzü tasarımı / UI tamamen dijital bir uygulamadır. Düğmeler, simgeler, boşluklar, tipografi, renk şemaları ve duyarlı tasarım dahil olmak üzere bir ürün arayüzünün tüm görsel, etkileşimli öğelerini dikkate alır.
- UI tasarımının amacı, kullanıcıyı bir ürünün arayüzünde görsel olarak yönlendirmektir. Her şey, kullanıcının çok fazla düşünmesini gerektirmeyen sezgisel bir deneyim yaratmakla ilgili!
- UI tasarımı, markanın güçlü yönlerini ve görsel varlıklarını bir ürünün arayüzüne aktararak tasarımın tutarlı, uyumlu ve estetik açıdan hoş olmasını sağlar.
UX Tasarımı (Kullanıcı Deneyimi) Nedir?
“UX (User Expenence)“, “kullanıcı deneyimi” anlamına gelir. Kullanıcı Deneyimi (UX), kullanıcının bir ürün veya hizmetle etkileşimini değerlendiren ve optimize eden bir disiplindir. Kullanıcı Deneyimi, Kullanıcı Arayüzü Tasarımı’nı içerir, ancak sadece görsel unsurlarla sınırlı değildir. Kullanıcı Deneyimi, kullanıcının bir ürünü kullanırken yaşadığı duygusal, bilişsel ve davranışsal deneyimi kapsar.
Kullanıcı deneyimi veya UX, kullanıcı arayüzündeki iyileştirmelerin bir sonucu olarak gelişti. Don Norman, Apple’da çalıştığı 1990’ların başında “kullanıcı deneyimi” terimini türetmekle tanınır ve bunu şu şekilde tanımlar:
"Kullanıcı deneyimi, son kullanıcının şirketle, hizmetleriyle ve ürünleriyle etkileşiminin tüm yönlerini kapsar."Bu tanım yalnızca dijital bir tanım değil, bir kişinin bir ürün veya hizmetle sahip olabileceği her olası etkileşimi kapsayan geniş bir tanımdır.
Bir deneyimi neyin iyi bir deneyim haline getirdiğini anlamak için Peter Moreville, etkili UX tasarımına neyin girdiğini vurgulamak için harika bir görsel geliştirdi:
Kullanıcı Deneyimi Tasarımının Temel Unsurları:
- Kullanıcı Araştırmaları: Kullanıcıların ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlamak için yapılan araştırmalar.
- Kullanıcı Geri Bildirimi: Kullanıcıların deneyimleri hakkındaki geri bildirimlerin düzenli olarak değerlendirilmesi.
- İnteraktif Prototipler: Ürün geliştirme aşamasında interaktif prototipler kullanarak kullanıcıların gerçek deneyimini değerlendirme.
- Kullanılabilirlik Testleri: Ürünün kullanılabilirliğini değerlendirmek için kullanıcılarla yapılan testler.
Kullanıcı Deneyiminin Önemi
Kullanıcı Deneyimi, kullanıcı memnuniyetini artırmak, kullanıcı sadakatini sağlamak ve ürünün başarısını artırmak için kritik bir unsurdur. İyi bir Kullanıcı Deneyimi Tasarımı, kullanıcıların ürünü rahatça kullanmalarını sağlar ve bu da marka itibarını olumlu yönde etkiler.
Özetle:
- Kullanıcı deneyimi tasarımı, bir kullanıcı ile bir şirketin tüm yönleri arasındaki etkileşimin kalitesini geliştirme ve iyileştirme sürecidir.
- Kullanıcı deneyimi tasarımı teoride dijital olmayan (bilişsel bilim) bir uygulamadır, ancak ağırlıklı olarak dijital endüstriler tarafından kullanılır ve tanımlanır.
- UX tasarımı görsellerle ilgili DEĞİLDİR; deneyimin genel hissine odaklanır.
UI ve UX Tasarımı Arasındaki Farklar
UX tasarımcıları bir uygulamanın kullanıcı arayüzüyle de ilgilenir ve bu nedenle insanların bazen ikisi arasındaki farkı anlama konusunda kafaları karışabilir. Ancak UI tasarımcıları, kullanıcı arayüzünün nasıl görüneceği konusuna odaklanırken, UX tasarımcıları kullanıcı arayüzünün nasıl çalıştığını belirlemekten sorumludur.
UX tasarımcıları, araştırma ve deney yoluyla kullanıcılarını anlamak için UI tasarımcıları, UX araştırmacıları, pazarlamacılar ve ürün ekipleriyle birlikte çalışır. Hem nicel hem de nitel kullanıcı araştırmalarına dayalı olarak deneyimleri sürekli olarak yinelemek ve iyileştirmek için edindikleri bilgileri kullanırlar.
Bir UX tasarımcısı, belirli bir sorunu çözmek için kullanıcının tüm yolculuğunu değerlendirir; hangi adımları atıyorlar? Hangi görevleri tamamlamaları gerekiyor? Deneyim ne kadar basit? UX tasarımcısı hedef kullanıcıların kim olduğunu ve belirli bir ürünle ilgili ihtiyaçlarının ne olduğunu öğrenmek için kapsamlı kullanıcı araştırması yapar. Daha sonra, bilgi mimarisi gibi şeyleri göz önünde bulundurarak kullanıcının bir üründeki yolculuğunun haritasını çıkarır.
UX tasarımcısı yolculuğu planlarken, UI tasarımcısı bu yolculuğu mümkün kılan tüm ayrıntılara odaklanır. Bu, UI tasarımının tamamen görünüşle ilgili olduğu anlamına gelmez; UI tasarımcılarının, bir ürünün erişilebilir ve kapsayıcı olup olmadığı üzerinde büyük bir etkisi vardır.
Kullanıcı deneyimi tasarımı tamamen deneyimin genel hissiyle ilgilidir, UI tasarımı ise ürünün arayüzlerinin nasıl göründüğü ve çalıştığıyla ilgilidir.
Birinin diğerinden daha önemli olup olmadığını merak ediyor olabilirsiniz, ancak gerçek şu ki, ikisi de çok önemlidir. UX ve UI birbirine sıkı sıkıya bağlıdır!
UX ve UI’nin birlikte hareket etmesi gerektiğini anlamak önemlidir; biri olmadan diğeri olamaz. Ancak, bir UX tasarımcısı olmak için UI tasarım becerilerine sahip olmanıza gerek yoktur ve bunun tersi de geçerlidir — UX ve UI, ayrı süreçler ve görevler ile ayrı roller oluşturur!
UI tasarımı ve UX tasarımı çok farklı beceriler içerir, ancak birbirlerinin başarısının ayrılmaz bir parçasıdır.
UI ve UX uzmanları ne diyor?
UI ve UX arasındaki fark hakkında uzmanlardan farklı tanımlar:
- UI, bizi gitmek istediğimiz yere götüren köprü, UX, vardığımızda aldığımız duygudur. .. Jason Ogle
- UI krema, tabaklar, lezzet, mutfak eşyaları ve sunumdur. UX, ilk etapta kek servis etmemizin ve insanların hamburger yerine onu yemeyi tercih etmelerinin nedenidir… Craig Morrison
- Kullanıcı arayüzü, bir dizi anlık görüntü olan ürüne odaklanır. UX, kullanıcıya ve ürün içindeki yolculuğuna odaklanır… Scott Jenson
- Bir UX tasarımcısı, tasarım sürecinin kavramsal yönleriyle ilgilenir ve UI tasarımcısını daha somut öğelere odaklanmaya bırakır… Andy Budd
- UX, kullanıcının bir sorunu çözme yolculuğuna odaklanır; UI, bir ürünün yüzeylerinin nasıl göründüğüne ve çalıştığına odaklanır… Ken Norton
- Kullanıcı arayüzü eyer, üzengiler ve dizginlerdir. UX, ata binebildiğiniz duygusudur… Dain Miller
